Gazze’deki hastaların üçte biri ilaç ve tıbbı malzemede yaşanan büyük sıkıntı nedeniyle sağlık riskleriyle karşı karşıya. Bu tespit Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Eşref El Kudra’ya ait.

Sıkıntının sürmesi hâlinde sağlıkta son derece olumsuz sonuçların görüleceğini belirten Kudra Al-Monitor’a şu bilgileri veriyor: “İlaçtaki açık şu an yüzde 32 seviyesinde, tıbbı malzemede ise yüzde 38. Bu oranlar 154 çeşit ilaca ve 324 çeşit tıbbı malzemeye tekabül ediyor.”

Hamas’ın yönetimi ele geçirdiği 2007’den beri abluka altında olan Gazze’de fabrikalar ilaç için gerekli hammaddeyi, savaş ve eskime nedeniyle bozulan teçhizata yedek parça bulamıyor.

Kadra sözlerini şöyle sürdürüyor: “Sekiz senedir kesintisiz devam eden abluka yüzünden şirketlerin İsrail’den ilaç ithalatı da aksadı. Böyle olunca ilaç ve tıbbi malzemede büyük açıklar oluştu. Gazze Şeridi’ndeki sağlık sektörü zor durumda.”

Filisin uzlaşı hükümetini de Gazze’ye karşı sorumluluklarını yerine getirmemekle suçlayan Kadra şöyle diyor: “Uzlaşı hükümetinin sağlık bakanlığı, ağırlıkla uluslararası toplumun tedarik ettiği Ramallah’taki ilaçların yüzde 40’ını Gazze’ye aktaracaktı, geri kalan yüzde 60 da Batı Şeria’da kullanılacaktı. Ancak fiiliyatta Gazze’ye yüzde 5 ila yüzde 7 arasında bir miktar ulaşıyor.”

Kadra Mısır sınırından kaynaklı sorunları da şöyle anlatıyor: “Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin devrildiği 2013 yılından bu yana Mısır tarafı yardım konvoylarının Refah kapısından geçişini engelliyor. Bu da Gazze’nin tıbbi ihtiyaçlarında yüzde 30’luk bir açık yarattı ve farmakolojik stoklar azaldı.”

Gazze’nin tek sanayi bölgesi ise İsrail’le yaşanan savaşlarda büyük zarar gördü. Fabrikaların çoğu tahrip edildi. Ayakta kalanlar ise çok düşük kapasiteyle çalışıyor. Filistin Sağlık Bakanlığı’ndan alınan bilgiye göre Gazze’de şu an ilaç üreten iki fabrika var. Bir üçüncüsü de üretime geçmek için ruhsat işlemlerini tamamlamaya çalışıyor.

Üreticilerden biri olan Arap-Alman Farmakoloji Şirketi’nin teknik müdürü Lina Rıdvan, 2013’te faaliyete geçen şirketin kötüleşen ekonomik durum nedeniyle kimi farmakolojik ürünlerde yaşanan sıkıntıyı hafifletmek ve maliyeti artan ithal ürünleri ikame etmek amacıyla kurulduğunu anlatıyor.

1997’de faaliyete geçen Megapharm şirketi ise altı ilaç çeşidiyle üretime başladıktan sonra zaman içinde büyümüş. Şirket yöneticilerinden Mervan El Astal Al-Monitor’a şu bilgileri veriyor: “Altı çeşit ilaçla başladık, şu an 87 çeşit üretiyoruz. Bunların içinde antibiyotikler, kapsüller, merhemler ve kremler var. Yerel pazar ihtiyacının yüzde 15’ini biz karşılıyoruz.”

Gazze’nin kuzeyinde, sınır kasabası Beyt Hanun yakınındaki sanayi bölgesinde faaliyet gösteren Megapharm geçen seneki savaşta top ateşiyle vurulmuş. Tesisin ana kontrol merkezi, hammadde stokları, ilaçları ve bazı üretim alanları tahrip edilmiş. Fabrika dört aylık bir aranın ardından tekrar üretime başlamış.

Megapharm çeyrek kapasiteyle çalışıyor. İsrail Gazze’den Batı Şeria’ya farmakolojik ürün ve teçhizat ihracatını engellemiş durumda. Batı Şeria ve İsrail’den ithalata ise kâğıt üzerinde izin veriyor.

Astal bu konuda şunları aktarıyor: “Hammaddeyi İsrailli şirketler aracılığıyla istiyoruz. İsrail Sağlık Bakanlığı’ndan ve İsrailli tedarikçilerden ruhsatımız olmasına rağmen malzeme, tek ticari geçiş noktası olan Kerem Şalom kapısına gelince İsrailli makamlar ya malzemeyi geri gönderiyor ya da herhangi bir gerekçe göstermeden geçişine izin vermiyor.”

İsrail bu tip durumlarda sık sık “ikili kullanım” gerekçesine başvuruyor. Yani bazı hammaddelerin hem tıbbi hem askeri amaçlarla kullanılabileceğini öne sürüyor. Astal’a göre bu gerekçe temelsiz: “Malzemeler güvenlik bakımından yasak olsaydı İsrail Sağlık Bakanlığı bize zaten ithalat onayı vermezdi.”

Sağlık Bakanlığı Eczaneler Genel Müdürü Münir El Burş da Al-Monitor’a şu bilgileri veriyor: “Sağlık Bakanlığı yerli ilaç ürünlerini destekleme politikası izliyor. Bakanlığa bağlı hastane ve sağlık merkezlerinde temel bakım ilaçlarının yüzde 60’ı Gazze Şeridi veya Batı Şeria’da üretilmiş yerli farmakolojik ürünler olmak zorunda.”

Bakanlık genel uygulama olarak yurt dışında üretilmiş ilaçları sadece BM yardımı şeklinde kabul ediyor. Ancak Burş şunu da ekliyor: “Siyasi bölünmüşlük nedeniyle doğrudan Gazze’ye giden uluslararası ilaç yardımları aksamaya başladı. İlaçlar artık Batı Şeria’ya götürülüyor.”

Gazze’deki ilaç ve tıbbı malzeme sıkıntısını herkes gibi İsrail ablukasına, Mısır’ın Refah kapısını kapatmasına ve uzlaşı hükümetinin başarısız olmasına bağlayan Burş “Mesele göründüğünden çok daha karmaşık.” diyerek sözlerini tamamlıyor.

İSLAMİ ANALİZ